Begrip

De blauwe lijst is een lijst met bedingen die als oneerlijk kunnen worden aangemerkt, is opgenomen in een bijlage bij de Richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (Richtlijn 93/13). De bijlage bevat een indicatieve en niet-uitputtende lijst van bedingen die in de verhouding tussen verkoper en consument als oneerlijk kunnen worden aangemerkt. Kernbedingen en bedingen waar afzonderlijk over onderhandeld zijn, vallen hier in beginsel niet onder.

Zwarte en grijze lijst

De lijst wordt blauwe lijst genoemd, omdat bedingen in bepalingen van het Burgerlijk Wetboek al met 'zwarte lijst' en 'grijze lijst' werden aangeduid.

Art. 6:233 BW bepaalt dat een beding in algemene voorwaarden vernietigbaar is als de gebruiker niet een redelijke mogelijkheid heeft geboden aan de wederpartij om van de algemene voorwaarden kennis te nemen of als het onredelijk bezwarend is voor de wederpartij.

• Bedingen die zonder meer onredelijk bezwarend zijn, staan in art. 6:236 BW (zwarte lijst).
• Bedingen die vermoed worden onredelijk bezwarend te zijn staan in art. 6:237 BW (grijze lijst).

Bedingen

De blauwe lijst bevat, verkort weergegeven, de volgende bedingen:

1. uitsluiting of beperking van de wettelijke aansprakelijkheid bij overlijden of lichamelijk letsel ten gevolge van een doen of nalaten van een verkoper;
2. ongepaste uitsluiting of beperking van aansprakelijkheid in geval van wanprestatie of onrechtmatige daad en van verrekening;
3. te voorzien in een onherroepelijke verbintenis van de consument terwijl die van de verkoper een voorwaardelijke is;
4. geen geld terug wanneer de transactie niet doorgaat;
5. de consument die zijn verbintenissen niet nakomt, een onevenredig hoge schadevergoeding op te leggen;
6. de verkoper toe te staan de overeenkomst op te zeggen indien zulks niet aan de consument wordt toegestaan en geen geld terug bij opzegging door verkoper;
7. de verkoper toe te staan een overeenkomst van onbeperkte duur zonder redelijke opzeggingstermijn eenzijdig op te zeggen, behalve in geval van gewichtige redenen;
8. een overeenkomst automatisch zonder tegenspraak te verlengen;
9. op onweerlegbare wijze de instemming vast te stellen met bedingen waarvan hij niet daadwerkelijk kennis heeft kunnen nemen vóór het sluiten van de overeenkomst;
10. eenzijdige wijziging door de verkoper zonder geldige, in de overeenkomst vermelde reden;
11. eenzijdige wijziging van de kenmerken van het te leveren product of de te verrichten dienst;
12. vaststelling van de prijs bij levering of het recht de prijs te verhogen, zonder opzeggingsmogelijkheid voor de consument, bij te hoge eindprijs;
13. de verkoper het recht te geven te bepalen of de geleverde goederen of de dienst aan de bepalingen van de overeenkomst beantwoorden of hem het exclusieve recht te geven om een of ander beding van de overeenkomst te interpreteren;
14. de verplichting van de verkoper te beperken om de verbintenissen na te komen die door zijn gevolmachtigden zijn aangegaan, of diens verbintenissen te laten afhangen van het naleven van een bijzondere formaliteit;
15. de consument te verplichten al zijn verbintenissen na te komen, zelfs wanneer de verkoper zijn verbintenissen niet uitvoert;
16. te voorzien in de mogelijkheid van overdracht van de overeenkomst door de verkoper, wanneer hierdoor de garanties voor de consument zonder diens instemming geringer kunnen worden;
17. rechtsvorderingen belemmeren, door arbitrage of bindend advies of, door de bewijsmiddelen op ongeoorloofde wijze te beperken of de consument ten onrechte de bewijslast te geven.

Ambtshalve toetsing

Uit HR 13-09-2013, ECLI:NL:HR:2013:691 (Heesakkers/Voets) volgt dat de nationale rechter ambtshalve deze lijst moet toetsen wanneer hij vermoedt dat een beding oneerlijk is. De rechter mag echter bij die ambtshalve toetsing niet buiten de rechtsstrijd treden. Een partij doet er dus goed aan om een beroep op de oneerlijkheid van het beding én de blauwe lijst te doen.